Filmlocatie bevrijding achterhaald

In de beeldcollectie van het NIMH bevindt zich een bijzondere kleurenfilm over de bevrijding van Den Haag. Te zien is onder andere hoe vliegtuigen in het kader van operatie Manna een voedseldropping uitvoeren en hoe de Prinses Irene Brigade haar intocht doet. Ook is te zien hoe Hagenezen een 'moffenmeid' kaalscheren en aan een lantaarnpaal vastmaken. De precieze locatie van dit voorval is nu achterhaald.

Relaties

Ruim 120.000 Nederlandse vrouwen beginnen tijdens de oorlog een relatie met een Duitse militair. De relaties worden vaak gezien als een vorm van zelfverrijking: zij krijgen extra voedsel en luxe goederen toegestopt. Ook zouden ze van de ene naar de andere soldaat gaan en sympathieën voor de NSB erop nahouden. Hoewel deze motieven allemaal voorkomen, speelt in veel gevallen ook de liefde een rol. Na de bevrijding krijgen deze vrouwen het etiket van 'moffenmeid' of, nog kwetsender en denigrerender, 'moffenhoer' opgeplakt. In de euforie van de bevrijding gaat de bevolking op zoek naar zondebokken en vindt men deze in de 'moffenmeiden'. Op zeker 188 plaatsen in Nederland worden zij publiekelijk kaalgeschoren. In sommige gevallen worden zij zelfs met pek ingesmeerd, met veren bestrooid en in een kar rondgereden. De Binnenlandse Strijdkrachten spelen hier vaak een grote rol in.

Locatie gevonden

Zoiets dergelijks gebeurt ook in Den Haag. Een filmer legt in de laatste oorlogsdagen diverse gebeurtenissen in en rond de stad vast. Op 29 april filmt hij voedseldroppings van operatie Manna. Hij filmt de intrede van de Prinses Irene Brigade, de Binnenlandse Strijdkrachten in actie en marcherende geallieerde militairen. Ook is te zien hoe een 'moffenmeid' door Hagenezen wordt vernederd. Tientallen mensen hebben zich om de vrouw verzameld, die kaalgeschoren aan een lantaarnpaal vastgebonden is. De exacte locatie van dit voorval is altijd onbekend gebleven. Onlangs is, met hulp van buitenaf, vastgelegd dat het zich in de Copernicusstraat afspeelt, ter hoogte van nummer 265. De lantaarnpaal is inmiddels verdwenen, maar het hoge trapgat met boog is nog herkenbaar aanwezig.

Vergroot afbeelding Zwart-witfoto van een straatbeeld. Tientallen mensen staan rond een lantaarnpaal, waar een vrouw aan is vastgebonden. Aan de muren hangen twee Nederlandse vlaggen.
Beeld: NIMH / Tom Bouman
De Copernicusstraat in Den Haag, tijdens het vernederen van een 'moffenmeid'.

Onbegrip

Vanuit dezelfde positie als de filmer neemt ene Tom Bouman ook een paar foto's. Dat maakt de ontdekking extra bijzonder. De film ondersteunt de foto’s en vice versa. De scène laat vooral zien dat de oorlog wel voorbij is, en dat er vreugde heerst, maar ook dat er nog veel onbegrip bestaat voor de keuzes die tijdens die oorlog gemaakt zijn. De identiteit en het lot van de vrouw zijn onbekend.

De gehele film is te zien in de beeldbank van het NIMH.

Vergroot afbeelding Zwart-witfoto van een vrouw die aan een lantaarnpaal is vastgebonden. Ze is kaal geschoren en kijkt bedroefd naar de grond. Om haar heen staan mensen, veel kinderen.
Beeld: NIMH / Tom Bouman
Close-up van de vastgebonden vrouw in de Copernicusstraat, Den Haag.