Soesterberg

Op 10 mei 1940 bleef het versperde vliegveld verschoond van een Duits bombardement. Maar de Luftwaffe nam het vliegveld spoedig na de Nederlandse overgave in gebruik. De Duitsers herstelden het vliegveld en breidden het uit. Het vliegveld huisvestte grote, onbeschadigde Nederlandse hangars en had een gunstige bodemgesteldheid. Hierdoor was Soesterberg uitermate geschikt voor het stationeren van zwaardere toestellen.

Toch beten kleine jachtvliegtuigen van het type Bf 109 het spits af. Rond juni 1940 streken namelijk een aantal Bf 109’s neer op de voormalige ‘Bakermat’. Zij waren van de Gruppenstab van de I./JG 54 en de III./JG 54. Maar begin juli 1940 vertrokken zij alweer.

Daarna waren er vooral bommenwerpers op Soesterberg. Het vliegveld werd eind juli de thuisbasis van het KG 4 en het I./KG 4. Beide eenheden hadden He 111’s. Zij bleven tot eind juni 1941 op het vliegveld. Van hieruit namen ze deel aan de slag om Engeland en de ‘Blitz’. Begin 1941 kregen zij nog versterking van de heropgerichte III./KG 4. De bommenwerpers van het KG 4 bombardeerden onder meer Britse steden. Ook legden zij mijnen in de Britse kustwateren en vielen de geallieerde koopvaardijvaart aan.

Na het vertrek van het KG 4 werd het allerminst stil op Soesterberg. Vanaf augustus was het vliegveld de thuisbasis van de Geschwaderstab van het KG 40 en de III./KG 40.

In december 1941 arriveerden bovendien ook nog de bommenwerpers van het Kampfgeschwader 2. Alle Gruppen van dit Geschwader waren tot september 1944 voor kortere of langere tijd op Soesterberg gestationeerd.

Dit geldt ook voor de Geswaderstab. De oorlogsgeschiedenis van deze eenheid is onlosmakelijk verbonden met die van het vliegveld. Tussen eind 1941 en 1944 voerden de Do 217’s van het KG 2 talloze bombardementen uit vanaf Soesterberg. Dit deden zij op scheepsdoelen en op steden en havens in Groot-Brittannië. Zij incasseerden hierbij zware verliezen.

Tussendoor was het een komen en gaan van andere eenheden. Bijvoorbeeld het LG 1, de I./KG 6 en de III./KG 6, Deze eenheden beschikten over toestellen als de Ju 87, Ju 88 en de Me 410.

Opvallend is dat jachtvliegtuigen maar incidenteel van Soesterberg gebruik maakten. Alleen in juli en augustus 1943 gebruikten Bf 109’s van de Geschwaderstab en I./JG 3 het Utrechtse vliegveld als ‘Absprunghafen’.

Grote successen

Nachtjagers waren ook niet veel op het vliegveld aanwezig. Een van de weinige eenheden die de Duisters vanaf de Bakermat inzetten was de II./KG 51. De Me 410’s van deze Fernnachtjagd-eenheid opereerden tussen maart en juli 1944 vanaf Soesterberg. Soms boekten zij daarbij flinke successen. Zoals in de nacht van 23 op 24 april 1944. Toen schoten de Duisters boven Engeland maar liefst 14 terugkerende bommenwerpers neer. Ook de Duisters leden verliezen. De Kommandeur van de Gruppe, major D. Puttfarken, sneuvelde tijdens dezelfde missie.

Ondanks al deze activiteiten voerde de Royal Air Force tussen 1940 en 1942 sporadisch bombardementen uit op Soesterberg. Dit veranderde begin 1944 toen de geallieerde luchtstrijdkrachten intensiever in actie kwamen. Op 8 maart 1944 raakte het vliegveld tijdelijk buiten gebruik. Dit kwam door een zwaar bombardement van de Amerikaanse 9th Air Force.

Soesterberg weer operationeel

15 augustus 1944 volgde nog een zwaar bombardement. Ondanks de aanzienlijke schade was Soesterberg binnen enkele uren weer operationeel. Na een bombardement op 3 september ontruimde de Luftwaffe de basis gedeeltelijk. Op 11 april 1945 verlieten de Duitsers het vliegveld definitief. Maar eerst vernielden ze nog de startbanen en een groot deel van de infrastructuur.

Na de oorlog was Soesterberg tot november 2008 een vliegbasis van de Koninklijke Luchtmacht.