Francine Cools-van Straten
Op avontuur, de wereld zien. Er is voor Francine van Straten maar één reden om zich bij de marine aan te melden: "Sail the seas, see the world". Die mogelijkheid krijgt ze als ze in 1946 met de Marine Vrouwenafdeling (MARVA) naar Indonesië gaat.
Iets nieuws
Francine van Straten is geboren in 1923 en brengt haar jeugd vooral door in Amsterdam, waar haar vader sigaren verkoopt en haar moeder thuis een jeugdherberg begint. Het gezin maakt de crisisjaren mee maar desondanks is Francine een gelukkig kind.
Kort na de Tweede Wereldoorlog hoort Van Straten voor het eerst over de Marine Vrouwenafdeling. Vooral Francien de Zeeuw, de eerste marva en tevens naamgenoot, trekt haar aandacht en ze denkt: "Dat wil ik ook!" De MARVA is iets nieuws en dat is precies wat Van Straten nodig heeft. Een eerste aanmelding loopt op niets uit. Als ze na een jaar in Zweden te hebben gewerkt het nog een keer probeert, lukt het wel. Op landgoed Leyduin bij Heemstede volgt Van Straten de MARVA-opleiding, die drie maanden duurt.
Voor Van Straten is het een eer om bij de marine te zitten. Ook haar moeder is maar wat trots op haar dochter. Maar de reacties van onbekenden op straat zijn minder enthousiast en laten weinig aan de verbeelding over. "Dan stond je in je uniform in de tram en dan zeiden ze: ‘Zou je niet beter een schort voordoen? Kun je je moeder helpen in de keuken.’ En je werd natuurlijk uitgemaakt voor matrozenhoer, met een mooi pakje aan", vertelt ze er jaren later over.
Huize Van Speijk
Francine van Straten laat zich hierdoor niet uit het veld slaan. Ze meldt zich aan voor dienst in Indonesië, waar sinds 1945 de onafhankelijkheidsoorlog woedt. Per vliegtuig reist ze via Italië, Egypte, Pakistan en India naar Jakarta. Het is eigenlijk de bedoeling dat zij een nieuw codesysteem komt introduceren en daarmee aan de slag gaat. Bij aankomst blijkt alleen dat het systeem al lang en breed in gebruik is. Ze krijgt daarom een nieuwe functie: secretaresse van de stafofficier Codedienst. Behalve het typen van brieven moet Van Straten codenamen bedenken: elke maand een nieuwe codenaam voor marineschepen, havens, gebouwen en andere instellingen. Dit is noodzakelijk om de Nederlandse inlichtingen zoveel mogelijk geheim te houden voor de vijand.
In Indonesië komt Van Straten in het MARVA-huis ‘Van Speijk’ terecht. Hier heeft ze de tijd van haar leven. De vrouwen delen lief en leed met elkaar en van grote ruzies is geen sprake. "Als je het niet zo goed met iemand kon vinden, dan besteedde je daar even geen aandacht aan", aldus Van Straten. Naar eigen zeggen maakt ze in Jakarta bovendien de oorlog eigenlijk niet echt mee. Ze is ver verwijderd van het ‘front’, waardoor ze niks van de gevechtsacties merkt. Pas als een vriendje sneuvelt, komt de oorlog dichtbij.
Naar huis
Begin 1948 zit voor Van Straten haar twee jaar in Indonesië erop. Eindelijk mag ze doen waarvoor ze bij de marine is gegaan: varen. Al is het op weg naar huis. Aan boord van de Willem Ruys reist ze terug naar Nederland. Als een paar jaar later Ex-Act KM, de vereniging van ex- en actief dienende vrouwen van de Koninklijke Marine, wordt opgericht, meldt Van Straten zich meteen aan. In alle jaren die volgen slaat ze geen reünie of borrel over. Ze is bovendien altijd aanwezig bij de Nationale Dodenherdenking op de Dam en bezoekt elk jaar de Veteranendag. De rest van haar leven blijft ze met weemoed terugdenken aan haar tijd in Indonesië: "Het was een sprookje."
Francine Cools-van Straten overlijdt op 18 oktober 2023 op 100-jarige leeftijd.
