‘Om de soldaatjes aangename avonden te bezorgen…’
Weblogs
Familieportretten, huwelijksfelicitaties, telegrammen en concertprogramma’s van een militair-ensemble wisselen elkaar af in dit bijzondere album. Het is het album van dienstplichtig militair en violist Maurits Kinsbergen. Het geeft niet alleen een inkijkje in het leven van een militair tijdens de mobilisatie van de Eerste Wereldoorlog, maar toont tegelijkertijd ook het jonge gezinsgeluk. Dat dit een van de laatste tastbare herinneringen aan Maurits Kinsbergen en zijn gezin is, had niemand tijdens het samenstellen van het album kunnen vermoeden.
Kinsbergen is violist bij het militair-ensemble van de forten St. Aagtendijk en Zuidwijkermeer. Deze twee forten liggen aan het Noordzeekanaal, even ten noorden van Haarlem. Kinsbergen maakt deel uit van een kwintet dat verder bestaat uit L. Rodriques (viool), K. Coenen (cello), J. Biedermann (hobo) en E.J. van Duinen (piano).
Gevaar van verveling
Tijdens de mobilisatie van 1914-1918 komt voor de manschappen de dreiging uit verschillende hoeken. Eén daarvan is een niet te onderschatten gevaar: verveling. Om dit in de forten te tegen te gaan, organiseert de Commissie voor Ontwikkeling en Ontspanning (O&O) een breed scala aan activiteiten. Zo biedt de organisatie een gevarieerd aanbod aan opleidingen en cursussen voor de manschappen aan. Daarnaast initieert de Commissie militaire vaardigheidsdiploma’s zoals schermen, hardlopen en zwemmen en organiseert ze sportwedstrijden. Ook zorgt O&O voor amusement en muziek. De optredens van het militair ensemble moeten in deze context worden gezien. De vele concertaankondigingen die het album bevat, geven een goed inzicht in de plaatsen die het gezelschap tijdens de mobilisatie aandoet. Van Diemen tot Egmond aan Zee en van Beverwijk tot Amsterdam, het muzikale vijfspan bezoekt overal de ingekwartierde manschappen.
Pril gezinsgeluk
Dat hun optredens gewaardeerd worden, blijkt uit diverse telegrammen.. Zo schrijft de commandant van Fort Zuidwijkermeer op 24 maart 1916: ‘Waarde Kinsbergen, […] het heeft me steeds genoegen gedaan dat je je volle medewerking verleende om de soldaatjes aangename avonden te bezorgen’.
Ook bevat het album gelukswensen naar aanleiding van het huwelijk tussen Maurits en zijn vrouw Helena Groen op 13 augustus 1914. Twee jaar later wordt hun eerste dochter, Selma, geboren. In 1924 ziet zoon Marcel het levenslicht. Hij overlijdt echter al na enkele dagen. Ondanks deze tegenslag kijkt het gezin op de familiefoto’s die zich achter in het album bevinden, de toekomst met vertrouwen tegemoet. In 1926 krijgen ze een tweede dochter, Betty.
Eerste transporten
Maar de klanken van het gezinsgeluk veranderen tijdens de Duitse bezetting vanaf mei 1940 in Nederland al snel van majeur in mineur. Het Joodse gezin Kinsbergen ontkomt niet aan de wurggreep van de nazi’s. Met een van de allereerste transporten wordt dochter Selma samen met kleindochter Hanni weggevoerd naar vernietigingskamp Auschwitz. Daar wordt Selma, vrijwel direct na aankomst, op haar 26e verjaardag, samen met haar vierjarige dochter vermoord. In september wacht hetzelfde lot voor Maurits en zijn vrouw. Ook dochter Betty wordt opgepakt. Zij wordt naar Sobibor gedeporteerd, waar zij op 9 juli 1943 wordt vermoord.
Tastbare herinnering
Met deze donkere context is het Kinsbergen album meer dan een verslag van een militair-ensemble gedurende de mobilisatie van 1914-1918. Het is een stille getuigenis van een van de vele Joodse gezinnen die tijdens de Duitse bezetting uit Nederland zijn weggevoerd om nooit meer terug te keren.
Het album is op afspraak in te zien op de studiezaal van het NIMH. (NIMH, collectie 057 Losse Stukken, inventarisnummer 5239)
Meer weblogberichten
Reactie toevoegen
U kunt hier een reactie plaatsen. Ongepaste reacties worden niet geplaatst. Uw reactie mag maximaal 2000 karakters tellen.
Reacties
Er zijn nu geen reacties gepubliceerd.